Tablica Katyńska w Trzemesznie – pamięci ofiar zbrodni katyńskiej

W czwartek, 10 kwietnia, na cmentarzu parafialnym w Trzemesznie odsłonięto Tablicę Katyńską – szczególne miejsce pamięci poświęcone 18 osobom pochodzącym z miasta i gminy Trzemeszno, zamordowanym przez sowieckie NKWD wiosną 1940 roku. Wśród ofiar znaleźli się oficerowie Wojska Polskiego, funkcjonariusze służb mundurowych oraz wybitni przedstawiciele inteligencji, którzy przed wojną związani byli z Trzemesznem jako mieszkańcy, nauczyciele, absolwenci gimnazjum lub urzędnicy.

Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w intencji ofiar sowieckiego totalitaryzmu, sprawowaną w bazylice trzemeszeńskiej. Zarówno podczas nabożeństwa, jak i na cmentarzu, obecne były liczne poczty sztandarowe, podkreślające doniosłość wydarzenia. Warty honorowe pełnili harcerze z ZHP Trzemeszno, a także żołnierze i policjanci, oddając cześć poległym.

W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych Trzemeszna – z burmistrzem Kacprem Lipińskim oraz przewodniczącą Rady Miejskiej Agnieszką Bartz. Obecny był także dr Rafał Reczek, dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu – instytucji, która sfinansowała większość kosztów powstania pomnika.

Pomysłodawcą i organizatorem uroczystości był Dariusz Jankowski, przewodniczący Gminnego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, który przy wsparciu członków Komitetu oraz Urzędu Miejskiego w Trzemesznie doprowadził do realizacji tego ważnego przedsięwzięcia.

Szczególnymi gośćmi byli potomkowie posterunkowego Franciszka Ksawerego Lewandowskiego, jednej z ofiar zbrodni katyńskiej. Wśród uczestników znaleźli się także wicestarosta gnieźnieński Łukasz Scheffs, wiceburmistrz Witkowa Paweł Czarnecki, liczna delegacja służb mundurowych, w tym funkcjonariusze z Komendy Powiatowej Policji w Gnieźnie i Tucholi, a także przedstawiciele lokalnych firm, organizacji społecznych oraz szkół.

Uroczystość uświetniła muzycznie Orkiestra Dęta z Mogilna, a wojskowy charakter wydarzenia podkreśliła Wojskowa Asysta Honorowa z 33 Bazy Lotnictwa Transportowego w Powidzu.

Tablicę poświęcił ks. proboszcz Piotr Kotowski, a uroczystości na cmentarzu poprowadził Jarosław Majewski. O idei postawienia tablicy opowiadał Dariusz Jankowski, a znaczenie Katynia w historii Polski przybliżył w swoim przemówieniu dr Rafał Reczek z IPN.

Monument odsłonili wspólnie: przedstawiciele rodziny posterunkowego Lewandowskiego, burmistrz Kacper Lipiński, Dariusz Jankowski oraz dr Rafał Reczek. Po apelu poległych, który przeprowadził przedstawiciel 33 Bazy z Powidza, oddano salwę honorową ku czci pomordowanych.

Na zakończenie uroczystości burmistrz Trzemeszna, Kacper Lipiński, podziękował wszystkim gościom i organizatorom wydarzenia. Uczestnicy otrzymali na pamiątkę specjalnie przygotowane okolicznościowe pocztówki, które będą przypominać o tej wzruszającej i ważnej lekcji pamięci.

Poniżej prezentujemy krótkie  biogramy wszystkich uhonorowanych osób:

Józef Czerwiński

Urodzony 19 kwietnia 1890 r. w Krzepiczynie. Nauczyciel, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, porucznik rezerwy. Pracował jako profesor gimnazjalny w Trzemesznie. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD w Charkowie, pochowany w Piatichatkach.

Franciszek Ksawery Czułkowski

Urodzony 29 listopada 1892 r. w Nakle. Porucznik rezerwy, powstaniec wielkopolski i uczestnik wojny 1920 roku. Mieszkał w Trzemesznie. Osadzony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu.

Florentyn Dabiński

Urodzony 17 października 1897 r. w Trzemesznie. Oficer kawalerii, odznaczony Krzyżem Walecznych. Przed wojną inspektor Pomorskiej Izby Rolniczej. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.

Józef Jakubiak

Urodzony 12 lipca 1895 r. w Milejowie. Lekarz, porucznik służby zdrowia rezerwy. Pracował jako lekarz w Trzemesznie. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.

Edmund Kaźmierski

Urodzony 4 grudnia 1881 r. w Trzemesznie. Inżynier, podporucznik rezerwy. Uczestnik powstania wielkopolskiego. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.

Bronisław Kwiatkowski

Urodzony 13 sierpnia 1897 r. w Trzemesznie. Kapitan  Korpusu Ochrony Pogranicza., uczestnik wojny 1920 r. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.

Franciszek Lewandowski 

Urodzony w 1915 r., syn Michała. Posterunkowy Policji Państwowej. W październiku 1937 r. przyjęty do służby przygotowawczej jako kandydat kontraktowy z przydziałem do Kompanii „H” Rezerwy PP w Gdyni. Ukończył kurs w Mostach Wielkich (pow. żółkiewski) 1 sierpnia 1938 r. i został skierowany do służby w policji województwa warszawskiego. We wrześniu 1939 r. w służbie czynnej. Po agresji ZSRR wzięty do niewoli i osadzony w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD w Kalininie (Twerze) wiosną 1940 r., pochowany w Miednoje.

Władysław Mikulski

Urodzony 2 października 1885 r. w Trzemesznie. Porucznik rezerwy. Pracował jako prawnik. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie.

Jan Mularczyk

Urodzony 17 listopada 1892 r. w Trzemesznie. Nadkomisarz Straży Granicznej, pełnił funkcje kierownicze w Gdyni i Bydgoszczy. W 1939 r. oficer inspekcyjny Okręgu „Bydgoszcz” SG. Po agresji ZSRR wzięty do niewoli, więziony w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD w Kalininie (Twerze), pochowany w Miednoje.

Roman Skornia

Urodzony 5 lutego 1895 r. w Trzemesznie. Oficer Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny 1920 r., oficer Korpusu Ochrony Pogranicza. We wrześniu 1939 r. walczył w Zgrupowaniu gen. Orlik-Rückemanna. Więzień Starobielska, zamordowany w Charkowie, pochowany w Piatichatkach.

Uczniowie Gimnazjum w Trzemesznie:

Alojzy Gałęzewski

Urodzony 12 kwietnia 1914 r. w Wylatowie. Syn Antoniego i Franciszki z Szubskich. Absolwent Gimnazjum Klasycznego w Trzemesznie (matura 1933). Ukończył kurs podchorążych w 67 pułku piechoty z wynikiem bardzo dobrym. Podporucznik rezerwy mianowany ze starszeństwem od 1 stycznia 1938 r., przydzielony do 14 pułku piechoty. Pracował jako starszy inspektor przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego w Mogilnie. Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany przez NKWD w Katyniu.

Włodzimierz Dominik Grzeszkowiak

Urodzony 4 sierpnia 1909 r. w Kwieciszewie. Syn Edmunda i Julianny. Absolwent Gimnazjum Klasycznego w Trzemesznie, matura 1929 r. Podporucznik rezerwy piechoty, uczestnik wojny obronnej. Aresztowany przez sowietów, więzień Starobielska. Zamordowany w Charkowie, pochowany w Piatichatkach

Zbigniew Feliks Kapuściński

Urodzony 17 grudnia 1904 r. w majątku Kordos k. Ostrowitego Prymasowskiego. Syn Władysława i Albertyny. Absolwent gimnazjum w Trzemesznie (matura 1923). Doktor chemii, asystent Politechniki Warszawskiej, porucznik lotnictwa. Więzień Kozielska, zamordowany przez NKWD w Smoleńsku, pochowany w Katyniu

Józef Milewski 

Urodzony 10 kwietnia 1892 r. w Bieganowie. Syn Kazimierza i Wandy z Wilkońskich. Uczęszczał do gimnazjów w Poznaniu, Gnieźnie i Trzemesznie (1902–1909), maturę zdał w gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny 1920 r., rotmistrz kawalerii rezerwy. W okresie międzywojennym prowadził majątki ziemskie w powiecie średzkim. W 1939 r. zmobilizowany. Więzień obozu w Kozielsku, zamordowany przez NKWD między 9 a 11 kwietnia 1940 r. w Katyniu. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Tadeusz Murawski

Urodzony 21 maja 1905 r. w Trlągu. Weterynarz, podporucznik rezerwy artylerii. Absolwent Uniwersytetu Lwowskiego. Więzień Kozielska. Zamordowany przez NKWD w Katyniu

Stanisław  Owsianny

Urodzony 1888 r. Podporucznik rezerwy. Absolwent gimnazjum w Trzemesznie. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.

Stanisław Połczyński

Urodzony 1894 r. Podporucznik rezerwy, prawdopodobnie oficer rezerwy Wojska Polskiego. Więzień Kozielska, zamordowany w Katyniu.

Józef Wróblewski

Urodzony 21 października 1895 r. w Gąsawie. Absolwent Progimnazjum w Trzemesznie. Podkomisarz Policji Państwowej, uczestnik powstania wielkopolskiego. Komendant policji w Gnieźnie. Więzień Ostaszkowa. Zamordowany przez NKWD 22 kwietnia 1940 r. w Miednoje​.

Tablica Katyńska w Trzemesznie to nie tylko symbol pamięci, ale także apel o zachowanie prawdy historycznej i hołd oddany ludziom, którzy zginęli za to, że byli wierni Ojczyźnie. Ich nazwiska i życiorysy pozostaną w naszej zbiorowej pamięci.

Renata Pałucka