Kompleks poszpitalny św. Łazarza

Zespół Szpitalny św. Łazarza wzniesiony został z fundacji opata Michała Kosmowskiego w latach 1787-1791. Stanowi kompleks budynków obejmujących kaplicę połączoną po bokach z pomieszczeniami mieszkalno-gospodarczymi oraz dwa oddzielne budynki kwadratowe usytuowane symetrycznie po bokach dziedzińca. Przeznaczone zostały, ten zlokalizowany po lewej na szpital dla ubogich, sierociniec oraz przytułek; po prawej na szkołę elementarną.

Oba obiekty posiadają symetryczny układ wnętrz i sieni. Zwieńczone zostały czterospadowym dachem naczółkowym.

Kaplica pełniła funkcje modlitewne. Posiadała ołtarz ufundowany przez Michała Działyńskiego, który obecnie znajduje się w kaplicy pogrzebowej przy Bazylice w Trzemesznie. Przeniesiony tam został przez ks. dr. Bronisława Michalskiego w ostatnich latach przed końcem XX wieku.

 fot. Patryk Pietraszak

We wnętrzu Zespołu Szpitalnego w. Łazarza zachowały się dwa wysokie otwory okienne nad ołtarzem, zamknięte półkoliście. Od wewnątrz nad (nieczynnym dziś) centralnie umieszczonym wejściem głównym umieszczono wykonany w drewnie chór muzyczny posiadający zredukowane cechy klasycystyczne. Nad wejściem umieszczono okno o wykroju czteroliścia. Całość dominując w układzie kompleksu zwieńczona została czterospadowym dachem naczółkowym z górującą pośrodku kwadratową wieżyczką zakończoną hełmem z latarnią, którą pokryto blachą.

W PRL do lat 80. XX wieku kaplica pełniła funkcję kostnicy. W roku 2000. kompleks św. Łazarza drogą zamiany pozyskało miasto. Obiekt wyremontowano, po czym przeznaczono na Środowiskowy Dom Samopomocy. Funkcjonuje do dzisiaj. Dobrze utrzymany obiekt stanowi wizytówkę miasta, szczególnie widoczną dla wjeżdżających od strony Gniezna.