Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies klikając przycisk Ustawienia. Aby dowiedzieć się więcej zachęcamy do zapoznania się z Polityką Cookies oraz Polityką Prywatności.
Ustawienia

Szanujemy Twoją prywatność. Możesz zmienić ustawienia cookies lub zaakceptować je wszystkie. W dowolnym momencie możesz dokonać zmiany swoich ustawień.

Niezbędne pliki cookies służą do prawidłowego funkcjonowania strony internetowej i umożliwiają Ci komfortowe korzystanie z oferowanych przez nas usług.

Pliki cookies odpowiadają na podejmowane przez Ciebie działania w celu m.in. dostosowania Twoich ustawień preferencji prywatności, logowania czy wypełniania formularzy. Dzięki plikom cookies strona, z której korzystasz, może działać bez zakłóceń.

Więcej

Tego typu pliki cookies umożliwiają stronie internetowej zapamiętanie wprowadzonych przez Ciebie ustawień oraz personalizację określonych funkcjonalności czy prezentowanych treści.

Dzięki tym plikom cookies możemy zapewnić Ci większy komfort korzystania z funkcjonalności naszej strony poprzez dopasowanie jej do Twoich indywidualnych preferencji. Wyrażenie zgody na funkcjonalne i personalizacyjne pliki cookies gwarantuje dostępność większej ilości funkcji na stronie.

Więcej

Analityczne pliki cookies pomagają nam rozwijać się i dostosowywać do Twoich potrzeb.

Cookies analityczne pozwalają na uzyskanie informacji w zakresie wykorzystywania witryny internetowej, miejsca oraz częstotliwości, z jaką odwiedzane są nasze serwisy www. Dane pozwalają nam na ocenę naszych serwisów internetowych pod względem ich popularności wśród użytkowników. Zgromadzone informacje są przetwarzane w formie zanonimizowanej. Wyrażenie zgody na analityczne pliki cookies gwarantuje dostępność wszystkich funkcjonalności.

Więcej

Dzięki reklamowym plikom cookies prezentujemy Ci najciekawsze informacje i aktualności na stronach naszych partnerów.

Promocyjne pliki cookies służą do prezentowania Ci naszych komunikatów na podstawie analizy Twoich upodobań oraz Twoich zwyczajów dotyczących przeglądanej witryny internetowej. Treści promocyjne mogą pojawić się na stronach podmiotów trzecich lub firm będących naszymi partnerami oraz innych dostawców usług. Firmy te działają w charakterze pośredników prezentujących nasze treści w postaci wiadomości, ofert, komunikatów mediów społecznościowych.

Więcej
Wtorek, 08 października 2024
Imieniny: Brygida, Pelagia, Marcin
pochmurno
10°C

Okres zaborów i niespokojne miasto powstańców

Próba zajęcia Trzemeszna podjęta została przez prusaków po pierwszym rozbiorze Polski, a wcielana w 1774 roku napotkała zdecydowany opór mieszkańców, którzy doprowadzili do wycofania się zaborcy. Miasto prusacy zajęli po drugim rozbiorze Polski w styczniu 1793 roku, kiedy to Wielkopolska wraz z Poznaniem znalazła się pod zaborem.

Zaborca na opanowanych ziemiach wprowadził własną strukturę organizacyjną według prawa pruskiego. Utworzono powiat mogilnicki, chociaż Trzemeszno w 1818 roku i nadal w roku 1910 było największym miastem powiatu. Obok magistratu działał tu sąd, wybudowano gmach poczty, funkcjonowała polska kasa pożyczkowa, 5 hoteli, restauracje i karczmy. Przemysł reprezentowały rzeźnia miejska, krochmalnia, browar, i 2 mleczarnie parowe. Nad bezpieczeństwem czuwała straż ogniowa, uruchomiono lampy uliczne i sieć wodociągową. Funkcjonowała poczta dyliżansowa a nieopodal miasta przebiegała kolej żelazna. O zdrowie mieszkańców dbało kilku lekarzy, był szpital na 8 łóżek i funkcjonowała apteka.

 Czarno białe zdjęcie pocztówki przedstawiającej ulice dawnego Trzemeszna. Na dole odręczna notatka.

Dla najmłodszych utworzono ogródek dziecięcy, dzisiejszy odpowiednik przedszkola. Dzieci w wieku szkolnym na poziomie elementarnym edukowano w 3 szkołach wyznaniowych. Panie uczęszczały do seminarium nauczycielskiego i wyższej szkoły żeńskiej. Chłopcy uczęszczali do miejskiej szkoły zawodowej i największego w regionie gimnazjum katolickiego, zdegradowanego przez prusaków do międzywyznaniowego progimnazjum.

Szykany zaborcy powodowane były dwoma czynnikami utrudniającymi prusakom administrowanie. Miasto utrzymywało dominującą przewagę mieszkańców narodowości polskiej, a do tej liczby dochodzą spolszczeni mieszkańcy narodowości niemieckiej, zaś mieszkańcy podejmowali antypruskie działania niepodległościowe.

Podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w sierpniu 1794 roku wsparcia oddziałom walczącym w pod dowództwem gen. Antoniego Madalińskiego udzielił klasztor kanoników regularnych. Powstańcom dostarczono pieniędzy i ekwipunku. Insurgentami zostali mieszkańcy Trzemeszna i okolicy. W walce pod Bydgoszczą rozgromiono oddziały pruskie pułkownika Szekely’ego. Insurekcja upadła, przywódców aresztowano, a po latach nastąpiła kasata zakonu.

Po wybuchu powstania listopadowego kilku mieszkańców Trzemeszna potajemnie przekroczyło granicę zaboru przystępując do oddziałów powstańczych. Annały wymieniają 16.letniego ochotnika, powstańca Romualda Łukowskiego, syna rolnika z Trzemeszna.

Na wieść o rewolucji w Europie, powołaniu Komitetu Narodowego i podjętych działaniach powstańczych w Poznaniu, 21 marca 1848 roku powstał w Trzemesznie 17. osobowy Komitet. Około 1500 ochotników pod dowództwem Józefa Garczyńskiego przejęło miasto i przygotowało się do jego obrony budując barykady i umocnienia. Do starć z pruskimi oddziałami doszło w kwietniu 1848 roku. Poległo 16 obrońców, a około 30 zostało rannych. Trzemeszno zostało opanowane 6 maja.

Na wieść o wybuchu powstania w styczniu 1863 roku władze pruskie prewencyjnie skierowały do Trzemeszna 2 pruskie kompanie piechoty. Pomimo to 28 lutego 1863 roku około 60 gimnazjalistów potajemnie wyruszyło z Trzemeszna do powstania. Oddali ojczyźnie życie. Tylko w bitwie pod Mieczownicą poległo 11 gimnazjalistów, a wielu odniosło rany. Tablica upamiętniająca powstańców styczniowych w gmachu szkoły wymienia nazwiska 28 bohaterów.

Powstanie wielkopolskie 1918-1919 wybuchło w Trzemesznie w godzinach rannych 28 grudnia 1918 roku. Jeszcze tego samego dnia opanowano większość punktów strategicznych miasta, w tym magistrat, pocztę i dworzec. Gmach sądu przejęto dnia następnego. Komendantem miasta Trzemeszna został Edmund Sędzierski, kancelarią kierował Mieczysław Weinert i Leon Lange. Kilkudziesięcioosobową ochotniczą kompanię trzemeszeńską utworzył i poprowadził w bój Władysław Wlekliński. Szlak bojowy podzielić należy na etapy wymarszu z Trzemeszna, w kierunku na Gniezno; w kierunku przez Mogilno na Inowrocław; w kierunku przez Żnin, Łabiszyn, Szubin na Rynarzewo; i walki o utrzymanie powstańczego frontu na linii rzeki Noteć do zwycięskiego rozejmu. Po latach pruskiej niewoli wywalczono niepodległość.

 Dawny herb Trzemeszna wybity na okrągłym metalu.

Włącz powiadomienia WebPush
Dziękujemy, teraz zawsze będziesz na bieżąco!
Przeglądasz tę stronę w trybie offline.
Przeglądasz tę stronę w trybie online.