Wirtualne Trzemeszeńskie Muzeum 165. Cenotaf żołnierzy sowieckich w Trzemesznie

          Cenotaf pod szyldem „MIEJSCA PAMIĘCI NARODOWEJ” zlokalizowano na Placu Kosmowskiego w centrum Trzemeszna. Plac upamiętnia Wielkiego Budowniczego Trzemeszna, opata Zakonu Kanoników Regularnych w Trzemesznie, biskupa pomocniczego, księdza Michała herbu Kościesza Kosmowskiego. Tymczasem powojenne władze PRL, gdy miejsce nie zawierało szczątków ludzkich, usilnie odnawiany cenotaf nazywały pomnikiem.

Sięgnijmy początków. Czerwonoarmistów chowanych w różnych miejscach w lutym 1945 r. przeniesiono na cmentarz w Dusznie. W maju 1945 r. 17 żołnierzy złożono na Placu Kosmowskiego, w miejskiej przestrzeni Trzemeszna. Nazywając „poległymi” (o czym innym razem), napisano: „W walce o wyzwolenie miasta i okolicy z nieprzyjacielskimi wojskami niemieckimi w styczniu 1945 roku poległo 17 żołnierzy armii radzieckiej”. Obiekt we wrześniu 1945 r. przedstawiał 3 żołnierzy: 1 w pozycji stojącej, 1 klęczącej i 1 leżącej przy ustawionym karabinie maszynowym. Uczęszczający do liceum Mariusz Gąsiorowski, partyzant i Żołnierz Wyklęty, w 1949 r. pomnik wysadził. Zatrzymany, uciekł z aresztu UB w Mogilnie. Gdy ekshumowane szczątki żołnierzy przeniesiono do Mogilna, w Trzemesznie postawiono cenotaf zwieńczony gwiazdą. W latach 1950-1957 gwiazdę wielokrotnie zrzucano. Symboliczny nagrobek restaurowano jeszcze w 1988 r.

By godnie zamknąć temat 8 marca 2016 r. cenotaf zdemontowano. Zmodernizowany obiekt trafił na cmentarz parafialny. Odmówiono modlitwę i złożono kwiaty. Tym samym przy zgodzie księdza proboszcza 29 kwietnia wykonano uchwałę Rady Miejskiej Trzemeszna.

Fot. Cenotaf żołnierzy sowieckich w Trzemesznie
Polska, Trzemeszno
kwiecień 2001, fot. Andrzej Leśniewski
papier, kolor
wym. 8,9 cm x 12,8 cm