Gmina Trzemeszno

Izba Pamięci Narodowej w Niewolnie (Muzeum Stutthof)

Utworzenie w Niewolnie Izby upamiętniającej holocaust II wojny światowej to inicjatywa więźnia obozu zagłady Henryka Wrzeszczyńskiego. Nauczyciel ten od 1968 roku do końca życia był przewodnikiem po ekspozycji. Profil zgromadzonych zbiorów dał jej miano Izby Pamięci Narodowej, które w powszechnym odbiorze funkcjonuje nadal. Obok pamiątek obozowych pozyskiwanych od więźniów i ich rodzin, mieszkańcy Trzemeszna zdeponowali też pamiątki regionalne. Przekazano między innymi sztandary Towarzystwa Gimnastycznego Sokół i Towarzystwa Przemysłowców, pamiątki związane z Towarzystwem Śpiewaczym im. Feliksa Nowowiejskiego, stare mapy i fotografie.

Dokonano wtedy podziału ekspozycji na część, którą nazwiemy ogólną, ukazującą fragment dziejów lokalnych. Drugą określimy wojenną ze szczególnym wyeksponowaniem pamiątek obozowych, autentycznych pamiątek przywiezionych bądź zgromadzonych przez Henryka Wrzeszczyńskiego, jak partytury obozowe utworów muzycznych, zapisane w obozie teksty pieśni, wiersze pisane na skrawkach papierowych worków czy szkicownik więźnia z grafikami przedstawiającymi umęczone twarze współwięźniów. Według projektu prof. Skoczyńskiego, a pod kierunkiem artystycznym Bogumiła Olszewskiego, w oknach na parterze Izby wykonano malunki witrażowe podkreślające martyrologiczny charakter ekspozycji.

 Fragment wystawy w izbie

Potrzeba zachowania w umęczonym narodzie pamięci o zagładzie, holocauście dokonanym przez niemieckich zbrodniarzy, o wyniszczaniu ludzi i wieloletnim prześladowaniu więzionych, była motorem działania Henryka Wrzeszczyńskiego. Zbiory były pomocne w dokumentowaniu powstających prac. Przez lata istnienia Izby Pamięci Narodowej powstały prace licealistów, prace dyplomowe nauczycieli, i prace studentów bronione na poziomie magisterium. Napisano także rozprawę doktorską.

 

Z czasem pomieszczenia na parterze zaadaptowano na świetlicę wiejską. Zbiory obozowe przejęło Muzeum Stutthof w Sztutowie, które w 2009 roku przygotowało na cele wystawiennicze dwa niewielkie pomieszczenia udostępnione przez Gminę Trzemeszno. Wystawę tematyczną prezentującą wybrane eksponaty oryginalne na tle profesjonalnie przedstawionej narracji historycznej przygotowano na piętrze. Ekspozycję sfinansowano ze środków z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Po uprzednim kontakcie telefonicznym udostępniana jest zwiedzającym.