Tajemnice budynku Kosmowskiego 2.

Trzemeszno jest wyjątkowym miejscem historycznym. Znajdują się tutaj zabytki architektury  znane w całej Polsce i nie tylko. Jednak czasem warto spojrzeć na niektóre budynki, z pozoru zwyczajne, które jednak wcale zwyczajne nie są.

Na placu Kosmowskiego w Trzemesznie nasz wzrok przyciąga przede wszystkim piękna bazylika i alumnat. To słynne kolegium założone w 1773 r. przez ks. Michała Kosmowskiego to obiekt o wysokich wartościach historycznych. Na szczęście zachowany w swojej pierwotnej formie architektonicznej, stanowi interesujący przykład późnobarokowego budownictwa w Wielkopolsce.

Takiego szczęścia nie miał budynek pod adresem Kosmowskiego 2, choć jego budowa była ściśle związana z powstaniem alumnatu.  Tak wynika ze Studium konserwatorskiego Macieja Obremskiego, opracowanego w 1982 roku na zlecenie konserwatora zabytków. Według autora studium zapis w księdze wieczystej Alumnatu wspomina, że na placu klasztornym wybudowano seminarium z mieszkaniami oraz dom ze stajnią i ogrodem. Miał on powstać w latach 1773 – 1775. Najprawdopodobniej wymieniony tam dom to obecny budynek pod adresem pl. Kosmowskiego 2.

Zachowana w Narodowym Instytucie Dziedzictwa w Warszawie zielona karta zabytku z 1988 r.  wskazuje rok budowy tego budynku  – po 1775. Ciekawy jest także zawarty w niej opis – dawna poczta. Niestety, nie ma zapisu w jakim okresie mogła ona tam działać. Natomiast Maciej Obremski wskazuje, że w pod adresem funkcjonowała apteka.

W studium konserwatorskim napisano także, że pierwotny kształt budynku przebudowano w XIX wieku.  „Przedni trakt uzyskany przez zabudowanie arkadowych sklepionych podcieni, sień przelotowa z niszą, posadzką schody drewniane o toczonych tralkach, od wewnątrz ślady zamknięć okien vide alumnat, część pomieszczeń parteru sklepiona, dawne przejścia wewnętrzne zamknięte łukiem koszowym, z kondygnacją sklepionych piwnic”.

Kosmowskiego 2 w XIX w. często zmieniał właścicieli, jest zapisywany 1808 r. jako  „dom ze stajnią i ogrodem”, w 1875 r. dom ze stajnią i stodołą. Jego właścicielem w 1808 r. był kupiec J. Wanner, 1837 – W. M. Perzyński, 1838 – K.W. Mrówczyński, 1858 – J. D. Perzyńska, 1882 r. Sielska żona kupca, 1903 St. Janowska, 1907 – W. Chojewski, 1910 – rzeźnik W. Koszewski, 1919 – St. Nadolna.

Kolejni właściciele zapewne przebudowywali budynek zgodnie ze swoimi potrzebami, a wspomniane arkadowe podcienie zostały przykryte nową fasadą. Warto jednak przechodząc koło tego budynku spojrzeć na niego jako na jeden z najstarszych w grodzie Kilińskiego. (RP)